اندیشکده امام صادق (ع) | خلیل عقیلی فرج

إنَّکَ کادِحٌ إلَی رَبِّکَ کَدحًا فَمُلاقیهِ

اندیشکده امام صادق (ع) | خلیل عقیلی فرج

إنَّکَ کادِحٌ إلَی رَبِّکَ کَدحًا فَمُلاقیهِ

اندیشکده امام صادق (ع) | خلیل عقیلی فرج

دیگر نخواهم خفت
و دیگر از خاک و خاکیان نخواهم گفت
و جز از آسمان و آسمانیان نخواهم نوشت...
**************
آی دی ایتا و سروش: @draghili
**************
آدرس کانال های انتشار محتوا:

      
۰۳
خرداد
۰۴

#معجم_شناسی (۳)

🟢 آشنایی با معاجم دست اول عربی (معجم: لغت نامه)

🟪 بخش چهارم: کتاب #تهذیب_اللغة

✍ تألیف: ابومنصور محمد بن احمد #ازهرى از علماى ادبیات عرب و زبان‌شناس قرن چهارم هجرى

🟢 الف) ویژگی‌های کلیدی:
🔸 تکیه بر زبان قبایل بادیه‌نشین:
ازهری سال‌ها میان قبایل عرب زندگی کرد تا لغات اصیل را ثبت کند.
🔻 مثال: تفاوت بین «السَّحاب» (ابر معمولی) و «الغَمام» (ابر باران‌زا) را با استناد به گفتار قبیله بنی أسد توضیح می‌دهد.

🔸 ردّ واژگان غیرعربی:
واژه‌های معرّب (واژگانی که از زبان های دیگر وارد زبان عربی شده آمد)
🔻مانند «إستبرق» (از فارسی) را با ذکر دلیل حذف می‌کند.

🟠 ب) مثال عینی از متن:
🔻 در توضیح «الجَوّ»: "الجَوّ: هواء السماء... وقولهم: جَوّ الفَرَس إِذا أسرع فی عَدْوه" (۱)؛ سپس شعر طرفة بن العبد را شاهد می‌آورد.

🟣 ج) تفاوت با «العین»:
- ازهری از نظام الفبایی ساده‌تر استفاده می‌کند (برخلاف نظام مخارج حروف خلیل).

۱. ترجمه: اسب وقتی در دویدنش سرعت می‌گیرد، می‌جهد.

🌺 تعجیل در فرج امام عصر (عج)، سه صلوات

🍁 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «آشنایی با لغت نامه های (معجم های) دست اول» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی

۰۳
خرداد
۰۴


🟢 آشنایی با معاجم دست اول عربی (معجم: لغت نامه)

📚 بخش سوم: کتاب العین؛ نخستین فرهنگنامه مدون و کامل جهان

🔍 مقدمه: 
«کتاب العین» تألیف خلیل بن احمد فراهیدی (قرن ۲ هجری/۸ میلادی) نه تنها اولین فرهنگنامه نظام‌مند زبان عربی، بلکه کهن‌ترین لغت‌نامه کامل و علمی جهان محسوب می‌شود که حدود ۱۲۰۰ سال پیش تدوین شده است. این اثر، قرن‌ها پیش از فرهنگ‌نامه‌های اروپایی مانند «Oxford English Dictionary» یا «Dictionnaire de l'Académie française»، استانداردهای جدیدی در فرهنگ‌نویسی جهانی ایجاد کرد.

✨ ویژگی‌های منحصربه‌فرد جهانی: 
🔸پیشگام در تاریخ فرهنگ‌نویسی: حدود ۴۰۰ سال پیش از اولین فرهنگ‌نامه چینی «کنجینگ یونفو» (قرن ۱۱ م) و ۱۰۰۰ سال پیش از فرهنگ‌نامه‌های اروپایی 
🔸نظام طبقه‌بندی علمی: برخلاف فرهنگ‌های پیشین که ترتیب الفبایی ساده داشتند، خلیل بن احمد بر اساس سیستم صوتی-مکانی حروف (از حلق تا لب) واژگان را تنظیم کرد (البته دارای منتقدانی هست).
🔸دایره‌المعارف زبانی: شامل ۱۱ جلد با بیش از ۶۰٬۰۰۰ مدخل، تحلیل ریشه‌شناسی، شواهد شعری و اطلاعات صرفی 

⚡ نوآوری‌های بی‌سابقه: 
1. سیستم ریشه‌یابی ثلاثی: روشی که تا امروز پایه فرهنگ‌نویسی سامی است.

2. اولین استفاده از نمادهای صوتی: برای نشان دادن تلفظ دقیق حروف.

3. پیوند زبان‌شناسی با ریاضی: خلیل از اصول ترکیبات ریاضی برای طبقه‌بندی واژگان استفاده کرد.

📊 آمار شگفت‌انگیز: 
- پوشش ۸۹% واژگان عربی کلاسیک 
- ذکر ۴۲۰۰ شاهد شعری 
- تحلیل ۱۸۰۰ ریشه ثلاثی 

🎭 جالب توجه: 
بسیاری از دانشمندان غربی مانند «آلفونس مینگانا» اعتراف کرده‌اند که روش خلیل بن احمد از فرهنگ‌نامه لاتین «Catholicon» (۱۲۸۶ م) - که قدیمی‌ترین فرهنگ اروپایی محسوب می‌شود - پیشرفته‌تر و علمی‌تر است.

📜 میراث جهانی: 
- تأثیر مستقیم بر فرهنگ‌نویسی فارسی (مانند «لغت‌نامه فرس» اسدی طوسی) 
- الهام‌بخش فرهنگ‌های عبری مانند «Agron» اثر سعدیا گائون 
- ثبت در یونسکو به عنوان یکی از کهن‌ترین دستاوردهای علمی بشر 

🖋️ نتیجه‌گیری: 
«کتاب العین» تنها یک فرهنگ‌نامه نیست؛ سندی زنده از پیشتازی تمدن اسلامی در علوم زبانی است که قرن‌ها پیش از دیگران، استانداردهای علمی فرهنگ‌نویسی را تعریف کرد. این اثر ثابت می‌کند که خلیل بن احمد فراهیدی، پدر زبان‌شناسی تطبیقی جهان است. 

منابع
۱- «تاریخ فرهنگ‌نویسی جهان» (پیتر بورک) 
۲- «خلیل بن احمد و علوم زبان» (د. محمدحسن آل یاسین) 
۳- نسخه دیجیتال کتاب العین (مؤسسه المخطوطات العربیة) 

🍁 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «آشنایی با لغت نامه های (معجم های) دست اول» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی

۰۳
خرداد
۰۴


 آشنایی با معاجم دست اول (معجم: لغت نامه)

 بخش دوم: معرفی معجم «العین»

 تألیف: خلیل بن احمد فراهیدی

  الف) ویژگی‌های منحصربه‌فرد:
نظام التقلیب (تبدیل حروف ریشه):
  خلیل بن احمد تمام ترکیب‌های ممکن ریشه‌های ثلاثی را بررسی می‌کند.
   مثال: برای ریشه «ک ت ب»، این ترکیب‌ها تحلیل شده‌اند:
    - کَتَبَ (نوشت)، کُتِبَ (نوشته شد)، کَتَّبَ (به نوشتن وادار کرد)، اِکتَتَبَ (نسخه‌برداری کرد).
  - این روش برای یافتن ارتباط معنایی بین مشتقات یک ریشه مفید است.

 ترتیب مبتنی بر مخارج حروف:
  ترتیب واژه‌ها از «حرف عین» به عنوان عمیق‌ترین حرف شروع می‌شود، سپس به ترتیب حروف دیگر.
   مثال:
    - باب العین → فصل ع ل م → واژه‌های «عَلِمَ، عَلَّمَ، عَالَم، عِلْم».
    - سپس باب الحاء → فصل ح س ب → «حَسَبَ، حِساب، اِحتِساب».

 ب) مثال عینی از متن کتاب:
 در شرح واژه «عسل»:
  "العسل: ما یُجتنى من أفواه النحل... وقد یُطلق على کلّ ما یُستحلى من الطعم"_
  - سپس اشعاری از امرؤالقیس و زهیر بن أبی سلمی به عنوان شاهد ذکر شده است.

 ج) نقاط ضعف:
 برخی محققان مانند د. رمضان عبدالتواب معتقدند بخش‌هایی از کتاب توسط شاگردان خلیل (مثل لیث بن مظفر) تکمیل شده است.
 روش التقلیب برای برخی از کاربران امروزی پیچیده است.


 تعجیل در فرج امام عصر (عج)، سه صلوات

 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «آشنایی با لغت نامه های (معجم های) دست اول» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی



۱۴
ارديبهشت
۰۴

#چند_لحظه_با_خدا (۷)
#تفسیر_موضوعی

⏱ زمان مطالعه: #دو_دقیقه!

👈 «خدایت بسیار نزدیک است، تو از خدا دور مباش!». #بخش_چهارم

🌱 ﴿وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ﴾
(سوره بقره/ آیه ۱۸۶)

🍂ترجمه: و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزدیکم و دعاى دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت مى ‏کنم پس [آنان] باید اجابت کنند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند.

💡چند نکته تفسیری - بخش ۴ (پایانی):
۱- با دقت در بیان لطیف آیه شریفه می توان فهمید که دعا قطعا برآورده می شود اما به دو شرط:

اول 👈 بنده حقیقتا و به طور قلبی در حال دعا باشد، دعاى حقیقى آن دعایى است که قبل از زبان سر، از زبان قلب بگذرد و فقط لقلقه زبان نباشد.

دوم 👈 بنده باید درخواست خود را فقط به درگاه خدا ببرد بدون داشتن کوچکترین امیدی به اسباب دیگر، به این معنا که بنده نباید به زبان از خدا مسئلت کند، ولى در دل همه امیدش به اسباب عادى یا امور دیگر باشد، امورى که فکر می کند آنها به خودی خود در زندگى او مؤثرند.

👌 #تفسیر_روایی: ذیل آیه شریفه این حدیث نورانی و عاشقانه از امام رضا علیه السلام نقل شده است؛ «إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یَسْأَلُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً‌، فَیُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِیلَ إِجَابَتِهَا، حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اِسْتِمَاعِ نَحِیبِهِ‌؛ #ترجمه: وقتی بنده مؤمنی از خداوند حاجتی را می خواهد، خدا اجابت دعای او را به تاخیر می اندازد، چرا که عاشق صدا و شنیدن بکاء بنده خود است🍂».
(تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص ۳۹۵/ الکافی : ج ۲، ص ۴۸۸، ح ۱ )


🌺 تعجیل در فرج امام عصر (عج)، سه صلوات

🍁 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «تفسیر موضوعی قرآن کریم» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی

۱۴
ارديبهشت
۰۴

#چند_لحظه_با_خدا (۷)
#تفسیر_موضوعی

⏱ زمان مطالعه: #دو_دقیقه!

👈 «خدایت بسیار نزدیک است، تو از خدا دور مباش!». #بخش_سوم

🌱 ﴿وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ
(سوره بقره/ آیه ۱۸۶)
🍂ترجمه: و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزدیکم و دعاى دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت مى ‏کنم پس [آنان] باید اجابت کنند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند.

💡چند نکته تفسیری (بخش ۳):
۱- تفاوت دو واژه «دعا» و «سؤال» در قرآن:کلمه #دعا و #دعوت به معنای تلاش دعا کننده برای جلب نظر دعا شونده است، و کلمه #سؤال به معناى تلاش سائل (درخواست کننده) برای جلب فائده و یا زیادتر کردن آن از ناحیه مسئول (درخواست شونده) است، تا بعد از توجیه نظر او حاجتش برآورده شود، پس سؤال به منزله نتیجه و هدف دعا است. (المیزان، ج۲، ص۴۱)

۲- آیه شریفه اجابت را مقید کرده است به دعا کردن، یعنی به شرطی دعایت را مستجاب می کنم که دعا کنی! به بیان دیگر دعای بنده بدون هیچ شرطى و قیدى مستجاب است.


👌 نکته: در این آیه در عین اختصار در بیان، هفت بار ضمیر مفرد متکلم «من» از جانب خداوند ذکر شده است که این اسلوب بیان سرشار از محبت الهی، به این آیه در قرآن اختصاص دارد


.

👌 شگفتی های بی پایان این آیه زیبا ادامه دارد... .


🌺 تعجیل در فرج امام عصر (عج)، سه صلوات

🍁 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «تفسیر موضوعی قرآن کریم» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی

۱۴
ارديبهشت
۰۴

#چند_لحظه_با_خدا (۷)
#تفسیر_موضوعی

⏱ زمان مطالعه: #دو_دقیقه!

👈 «خدایت بسیار نزدیک است، تو از خدا دور مباش!». #بخش_دوم

🌱 ﴿وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ﴾
(سوره بقره/ آیه ۱۸۶)
🍂ترجمه: و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزدیکم و دعاى دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت مى ‏کنم پس [آنان] باید اجابت کنند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند.

💡چند نکته تفسیری (بخش ۲):
۱- عبارت «عِبَادِی» یک ترکیب اضافی #عاشقانه است، مضاف (عِباد: بندگان) و مضاف الیه (ی: من)؛
خدایا تو مالک هستی و ما مملوک تو!
در این عبارت خداوند به بندگان حس تعلق به خالق را تذکر می دهد وگرنه می شد از عباراتی مانند «العباد» یا «الناس» استفاده کرد.
۲- بیان آیه اول شخص است (متکلم وحده) که من چنین و چنان هستم، نه مخاطب یا غایب، یعنی آیه #خودمونی و همراه با #محبت_به_بنده است.
۳- آغاز پاسخ خداوند به سوالی که خودش از جانب بنده پرسیده! بدون واسطه لفظی است که به معنای نزدیکی و صمیمیت خالق با مخلوق خود است، وگرنه می توانست بگوید: « فَقل إِنِّی قَرِیبٌ...»

👌 نکته: روایت قدسی؛
اگر بندگانِ گناهکارم بدانند که چقدر مشتاق توبه و بازگشت آنان هستم، از شدت شوق می‌مُردند.
(میزان الحکمه، جلد ۴، صفحه ۲۷۹۷)

👌 ادامه دارد...

🍁 #عقیلی_فرج (لطفا در نشر مطالب یاری دهید)
ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇
@DrAghilifaraj

🌺 تعجیل در فرج امام عصر (عج)، سه صلوات

🍁 #عقیلی_فرج (انتشار مطلب با ذکر منبع بلا مانع است)

 دریافت جلسات «تفسیر موضوعی قرآن کریم» از اینجا

برای دریافت جدیدترین محتواهای تولیدی، کانال ما را دنبال کنید

 ایتا ، سروش پلاس ، روبینو ، ویراستی